Του Μιχάλη Τρούλη
Αυτή η χρονική στιγμή δεν είναι μία. Είναι επαναλαμβανόμενη στιγμή που ο Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου βιώνει τα τελευταία 35 χρόνια στην Κρήτη. Γεννήθηκε στη Χάλκη Λάρισας και υπηρέτησε ως δάσκαλος στο Ηράκλειο. Στη δουλειά του τον ενέπνεαν πάντα και οι «ψηφίδες ιστορίας και πολιτισμού της νέας Πατρίδας». Από νωρίς συμμετείχε στη συντακτική ομάδα του βιβλίου : Ιστορία της Κρήτης για το Δημοτικό Σχολείο. Φαίνεται πως αυτή η συμμετοχή του τον επηρέασαν βαθύτατα στην πορεία του και στις επιλογές του.
Τα δημιουργήματά του, οι συλλογές διηγημάτων, Το μονόστηλο και Terra Santa, τα μυθιστορήματα Τετράδια Ονείρων και Ετούτο είν’ ωκεανός και το παιδικό Ήλιε μου Παραμυθά, τον επανέφεραν στο Ημερολόγιο 2010: Κρήτη- Ένα καράβι τρικάταρτο κι ύστερα στο Όταν συλλογιέμαι την Κρήτη-Ψηφίδες Ιστορίας και πολιτισμού από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο», αφιερωμένο στην αγαπημένη του εγγονή Αλίκη που με ανυπομονησία περίμενε «το βιβλίο της».
Τι βλέπει όμως, όταν συλλογιέται την Κρήτη; Έναν τόπο γεμάτο αντιθέσεις, που τίποτα δεν είναι όμοιο με το άλλο. Η εναλλαγή των τοπίων είναι η ξεχωριστή ομορφιά. Το βουνό, ο κάμπος, η θάλασσα, όλα πλάι-πλάι.. Και στη μέση ο άνθρωπος. Μια συνεχής παρουσία του στο νησί από τη νεολιθική εποχή μέχρι τις μέρες μας, ο άνθρωπος, ο δημιουργός της σπουδαίας ιστορίας του νησιού, των ωραίων και των άσχημων, αλλά και των μεγάλων ανατάσεων… και της συνέχειας. Πώς να χωρέσει η Κρήτη σ’ ένα βιβλίο, σκεφτόταν την ώρα που ξεκινούσε αυτό το ταξίδι, το μακρύ και συναρπαστικό.
Κι όμως το επιχείρησε, με όποιο τρόπο, με φανταστικές ή πραγματικές διαδρομές. Και είδε τους ανθρώπους της, στους τόπους της, μπροστά και μέσα στα όμορφα ή άσχημα δημιουργήματά τους και σε όλα τα ιστορικά γεγονότα, τη δική τους ιστορία, στα βιβλία και στις μουσικές, στους χορούς και στα τραγούδια τους, ωσάν σε μια ατέλειωτη πανδαισία, με γεύσεις κρητικές. Άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, ερευνητές, μελετητές, συγγραφείς, στάθηκαν δίπλα του και έδωσαν τη συνδρομή τους απλόχερα. Ο ίδιος άφησε τους λογισμούς του να «αεροφωτογραφίσουν» την Κρήτη και να εστιάσουν το φακό της σκέψης του στις εικόνες, στις παραστάσεις, στις γεύσεις, στις αφηγήσεις των επιλογών του. Έκανε νέες γνωριμίες και απέκτησε καινούριες αγάπες. Κι όλα αυτά ένιωσε να ήταν ολόκληρη η Κρήτη, το καθένα χωριστά και συγχρόνως όλα μαζί.
Η αγάπη του για το νησί ήταν το κύριο και ασφαλές κριτήριο για να διαχειριστεί όλο αυτό το υλικό, μιας και ήταν αδύνατο να γράψει τα πάντα. Έπρεπε να γράψει για όλα όσα αγάπησε και συνεχίζει να αγαπά στα σαράντα και πλέον χρόνια που ζει στο νησί. Να δώσει τη δική του ματιά. Κι έκανε ένα απάνθισμα μοναδικό των ψηφίδων της ιστορίας και του πολιτισμού, προσφορά αντιδώρου σ’ ό,τι και όσα του χάρισε η Κρήτη, με τον τρόπο που φιλοξενεί και ανταμείβει όσες και όσους την επιλέγουν να γίνει η δεύτερη πατρίδα τους.
Στο πανέμορφο ταξίδι του γνώρισε υπέροχους ανθρώπους, οι οποίοι χωρίς κανένα δισταγμό έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στη σύνθεση και ολοκλήρωση αυτού του βιβλίου.
Η αναφορά στη γέννηση της Κρήτης, στη Μινωική περίοδο, στα ιστορικά χρόνια, στην τουρκοκρατία, στα πρώτα της ελευθερίας, στα νεότερα χρόνια, στη θρησκεία της, στις τέχνες και στα γράμματα, στα τραγούδια, στη μουσική και στον χορό, στην κρητική διατροφή, στην ελιά και στο λάδι, στο αμπέλι, είναι οι κύριοι σταθμοί στην πορεία του συγγραφέα στο νησί. Μέσα από αυτό το πλούσιο υλικό προβάλλονται οι δραστηριότητες των κατοίκων της Κρήτης που συνθέτουν και αναδεικνύουν τη ζωή τους. Επικουρικά λειτουργεί το φωτογραφικό υλικό, το οποίο έχει και τεκμηριωτικό χαρακτήρα. Ενισχύει και κάνει σαφέστερες τις πληροφορίες για τα ήθη, τα έθιμα, τη χλωρίδα, την πανίδα, τη διατροφή, τη μυθολογία, τα αρχαιολογικά ευρήματα και την ιστορία της Κρήτης.
Κατά τον ίδιο τρόπο λειτουργούν και τα παραθέματα, αποσπάσματα από άλλους συγγραφείς, τα κείμενα που αφορούν πρόσωπα από την Κρήτη που έμειναν στην ιστορία, κείμενα λογοτεχνών, περιηγητών και επισκεπτών που γοητεύτηκαν από τις ομορφιές και τον πολιτισμό του νησιού, τα τραγούδια και τις μαντινάδες των ανθρώπων τους.
Όλα αυτά δείχνουν πως όταν κανείς συλλογιέται και αγαπά την Κρήτη, την ιστορία της και τον πολιτισμό της μπορεί να τη χωρέσει ακόμα και σ’ ένα βιβλίο. Συμβαίνει και εδώ ό, τι και με την καρδιά κάθε ανθρώπου που χωρά ό,τι ο καθένας αγαπά.
Οι εκδόσεις Μεταίχμιο έκαναν και σ’ αυτή την περίπτωση άριστη επιλογή. τόσο στο θέμα όσο και στον συγγραφέα. Επομένως αξίζουν και τα δικά μας συγχαρητήρια.